Berlin'de 1786 yılında Prusya Kralı Friederich II (Büyük Frederik) tarafından Skoç Masonluğunda devrim boyutunda bir değişiklik yapılır. Çünkü, 1762 yılında Perfeksiyon Riti'nin kurulmasından sonra Avrupa'da Skoç Masonluğu kaynaklı veya çeşitli köken veya amaçlı birçok yeni rit veya Skoç kökenli olduğunu savunan sahte masonik oluşum ortaya çıkar. Bu Kaos, Skoç Masonluğunun yozlaşması hatta Anayasa diliyle tüm Masonluğun, yani Hürmasonluk Nizamı'nın çökmesi tehlikesini doğurur. Mesela, 1740 yılından itibaren kurulan Yüksek Dereceli birim sayısı 60 ve hatta bazılarına göre 150'nin üzerindedir.
Bunlardan 80 kadarı ise Ekose, yani Skoç Masonluğu kökenlidir. Bu türlerin bir çoğu farklı yerlerde veya farklı zamanlarda veya farklı kişiler tarafından, aynı dereceye veya konuya değişik adlar verilmesinden kaynaklanır. Hatta masonik olduğunu ileri süren yeni oluşumlar bile ortaya çıkar. Yani Masonlukta, 1762 öncesi gibi ikinci Kaos dönemi başlamıştır. Kurulan çok sayıda rit arasında, Perfeksiyon Riti dışında Skoç Masonluğu tarzında olduklarını iddia eden ritler: İllumineler Riti, Bavyera İllumineleri Riti, Tampliye Riti, Martinist Rit, Hermetik Rit, Filateli Riti, Felsefî Skoç Riti'dir.
Bunun üzerine 1786 yılında Berlin'de Prusya kralı Büyük Frederik'in himayesinde mevcut ritlerin Skoç Masonluğu esasına göre Perfeksiyon Riti ile benzerlerini bir araya getirmek; bir araya gelenlerden birincisinin adını ve sonuncusunun derecelerini almak suretiyle, 33°'li Eski ve Kabul Edilmiş Skoç Riti (EKSR) kurulur ve Anayasası yeniden yazılır. EKSR'nin otokratik yönetim ve denetim birimi olarak Yüksek Şûra jüridiksiyonu kabul edilir.
1786 tarihinde Berlin Anayasası ve tüzükleri adı verilen yeni bir masonik mevzuat, 1762 Bordeaux anayasası ve tüzüklerini esas almak üzere hazırlanır. Çift Başlı Kartal, EKSR Yüksek Şûrası sembolü olarak Anayasa'ya alınır. Daha sonra kurulacak ABD'deki Ana Yüksek Şûra dahil diğer ülkelerdeki tüm muntazam Yüksek Şûralar statü ve tüzüklerini 1786 Anayasası ilkelerine ve kurallarına dayandıracaklardır. EKSR'nin jüriprudansı ilgili bölümde açıklanacaktır.
Skoç Masonluğunda genel teamül olarak, gerek 1762 Perfeksiyon Riti Bordeaux Anayasası ve Tüzükleri gerekse 1786 Berlin Anayasası ve Tüzükleri Eski ve Kabul Edilmiş EKSR'nin ortak yasaları ve nizamları olarak kabul edilmiştir.
Burada akla bir soru gelebilir:
EKSR'ne neden "Eski" ve "Kabul Edilmiş" sıfatları takılmıştır ?
"Eski" sıfatının takılmasının nedeni, daha önce de değinildiği gibi 1738 yılında Şövalye Ramsay'in Skoç Masonluğu hakkındaki fikirleri doğrultusunda kurulan Eski Skoç Riti'nin temel olarak kabul edilmesi ve alınmasının bir göstergesidir.
"Kabul Edilmiş" sıfatı ise, o tarihe kadar ortaya çıkmış Skoç Masonluğu kökenli tüm ritlerin ve oluşumların seçilerek kabul edildiğini; hem Perfeksiyon Riti'nin 25 derecesine, en son kurulan Primitif Rit'in 33 derecelik sayısı göz önüne alınarak eklenen, ilâve 8 derecenin ve hem bu yeni Rit'in kralî fermanla kabul edildiğini vurgulamak için kullanılmıştır.
EKSR'nin kurulmasıyla, Skoç Masonluğunda dirlik birlik sağlanarak, masonik deyişle Kaos'tan Kozmos'a, yani Ordo'ya geçilmiş olur.
Böylece Skoç Masonluğunun Kıta Avrupa'daki oluşumunun yasal olarak başlatılmasıyla, sıra Amerika kıtasında ilk Yüksek Şûra'nın kurulma aşamasına giden gelişimine gelir.
Perfeksiyon Riti'nin Amerika kıtasına atlaması Bordeaux Hâkim Konseyi'nin Jamaika asıllı Stephan Morin'e Büyük Umumî Müfettiş sıfatıyla verdiği yetki Beratı ile Santa Dominik'te gerçekleşir. Amerika'daki ilk Perfeksiyon Riti birimi 1764'de kurulan Perfect Harmony Locası'dır. Sonra Morin'in verdiği yetkiyle görev üstlenen Francken, DeGrasse ve Delahoque'nin çalışmaları ile Perfeksiyon Riti hem hızla yayılır ve hem derece sayısı 1786 Berlin Anayasası'na uygun olarak 33'e çıkar. Nihayet, ABD'ndeki sayıları 11 olan 33°'li Skoç Masonu 31 Mayıs 1801 yılında, Charleston'da toplanarak 1762 ve 1786 Anayasalarını esas almak suretiyle, Eski ve Kabul Edilmiş Skoç Riti'nin 33°'li ilk Yüksek Şûrası'nı kurarlar. Bu Yüksek Şûra, Ana Yüksek Şûra olarak adlandırılır. İlk Hâkim Büyük Âmir John Mitchell'dir.
Daha sonra 1813 yılında, ABD'indeki EKSR bölünür.
Bu tarih İngiltere'de, Eskiler ve Modernler Büyük Localarının birleşmesiyle Craft Hürmasonlukta birliğin sağlandığı ve İngiltere Birleşik Büyük Locası'nın kurulduğu yıla rastlar.
Bir kısım, özellikle İngiliz yanlısı Skoç Masonu, Ana Yüksek Şûra'dan ayrılarak, New York'ta (daha sonra Boston) ikinci bir Yüksek Şûra kurarlar. Yeni Yüksek Şûra'nın adı Kuzey Jüridiksiyonu olur; Charleston'daki Ana Yüksek Şûra Güney Jüridiksiyonu olarak bilinir. ABD'nde ilk Yüksek Şûra'nın kurulması sürecinde 1786 Berlin Anayasası'nın pek tatminkâr olmadığı söylenen Fransızca nüshasından yararlanılır. Daha sonra Anayasa'nın Latince kopyası bulunur ve orijinaline uygunluğu belirlenip 1834 yılında onaylanır. EKSR'nin Yüksek Şûra olarak Amerika kıtasında örgütlenmesi, yani olgunlaşmasında 1786 Anayasası temel alınmıştır.
Amerika'da ilk Yüksek Şûra düzeyine çıkan EKSR'nin yeniden Avrupa kıtasına dönüşü, 1804 yılında Ana Yüksek Şûra'dan alınan patentle Fransa'da gerçekleşir.
İngiltere'de EKSR Yüksek Şûrası kurulması için 1813 yılında Ana Yüksek Şûra'dan patent alınırsa da, İngiliz Masonluğu ile Skoç Masonluğu arasındaki geleneksel çekişmeden dolayı Sussex Dükü tarafından 1815 Anayasası'nın 2. Maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle kuruluşu engellenir. Ancak 1845 yılında, Kuzey Yüksek Şûrası'ndan alınan patentle kurulur; o da adının içinden Skoç kavramının kaldırılıp Eski ve Kabul Edilmiş Rit adının kabulü, iykaafın 18°'de yapılması, sadece Hristiyan olanların Rit'e alınmasıyla!..
Türkiye'de, yani o zamanki adıyla Osmanlı İmparatorluğu topraklarında EKSR'nin örgütlenmesine gelince...
Türkiye'deki EKSR'nin oluşum ve gelişimi satır başları halinde şöyle özetlenebilir:
Mısır asıllı Sadrazam Sait Halim Paşa'nın oğlu Abdülhalim Paşa' nın öncülüğünde Türkiye'deki ilk Yüksek Şûra, Kadîm ve Makbul Skoç Riti Şûra-ı Âlî-i Osmanî adıyla, 1861 yılında Fransa Yüksek Şûrası patenti ile kurulur ve ABD Güney Ana Yüksek Şûra tarafından 1869 yılında tanınır. Ama herhalde çalışmalarını sürdüremez. Zaten, bu süreç farklı obediyanslara ait çok sayıda Yüksek Şûra'nın Osmanlı topraklarında faaliyette bulunduğu ilginç bir dönemdir.
Âtıl durumdaki Türkiye Yüksek Şûrası, Mısır Yüksek Şûrası'nın aracılığı ve Belçika Yüksek Şûrası'nın girişimi ile Şûra-ı Âlî-i Osmanî adıyla 3 Mart 1909'da fiilen ve 24 Haziran 1909'da resmen ihya edilir. Prens Abdülhalim Paşa'nın yeğeni 2.Selimiye Süvari Fırkası Komutanı Mısırlı Prens Aziz Hasan Paşa Hâkim Büyük Âmir seçilir.
Türkiye Yüksek Şûrası, 1965 Olayları adı verilen Türk Masonluğundaki bölünmeyi takiben, 15 Aralık 1967 tarihinde reorganize olur. Ekrem Tok Hâkim Büyük Amir seçilir. Türkiye Kültür ve Fikir Derneği yasal adını alır. Günümüzde EKSR, Türkiye Yüksek Şûrası'nın jüridiksiyonu altındaki İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa vadilerinde kurulu 11 Olgunlaşma Locası, 10 Hâkim Şapitr, 6 Areopaj, 1 Yüksek Haysiyet Divanı, 1 Yüksek Danışma Divanı olmak üzere 30 birimin içinde Skoç Masonları masonik çalışmalarını yürütmektedir.
EKSR'nin sınıf ve derece düzenlemesine gelince:
Ana Yüksek Şûra 1802 yılında derecelerinin adlarını ve sınıflandırmasını yeniden düzenlemiştir. Yeni sınıflandırmada, EKSR'de 14°'ye kadar olan çalışmaları yürüten Perfeksiyon (Olgunlaşma) Locası dereceleri Tavsif Edilemez Dereceler (Ineffable Degrees) adını alır. İzleyen, 15° ve 16° Babil dereceleri; 17°'den 26°'ye kadar olanlar, 28°'de dahil olarak, Felsefî ve Tarihsel dereceler; 27°, 29° ve 30° Şövalye dereceleri; 31° ve 32° ise Konsistuar olarak tanımlanır. EKSR'nin sonuncu 33°'si, EKSR'nin en üst yönetim ve denetim organı olan Yüksek Şûra'yı oluşturur.
EKSR'nde, Olgunlaşma Riti'nin 25 derecesi ve eklenen 8 derece ile birlikte kompozisyonundan oluşan toplam 33 derece şöyle sıralanır:
Olgunlaşma Locası:
4° Ketum Üstad
5° Kâmil Üstad
6° Mahrem Üstad
7° Nazır ve Hâkim
8° Bina Emini
9° Seçilmiş Dokuzlar
10° Seçilmiş Onbeşler
11° Seçilmiş Onikiler
12° Büyük Mimar Ustad
13° Süleyman Royal Arche'ı
14° Tam ve Alî Mason
Hâkim Şapitr:
15° Doğu ve Kılıç Şövalyesi
16° Kudüs Prensi
17° Doğu ve Batı Şövalyesi
18° Rose-Croix Şövalyesi
Areopaj:
19° Büyük Pontif, Alî Skoçyalı
20° Sembolik Localar Büyük Üstadı
21° Noaşit, Prusya Şövalyesi
22° Lübnan Prensi, Kralî Balta Şövalyesi
23° Tabernakl Reisi
24° Tabernakl Prensi
25° Tunç-Yılan Şövalyesi
26° Mersi Prensi, Triniter Skoçyalı
27° Mâbed Amiri Şövalye
28° Güneş Şövalyesi
29° Saint Andre Şövalyesi, Büyük İskoçyalı
30° Kadoş Şövalyesi
Yüksek Haysiyet Divanı:
31° Büyük Amir Müfettiş
Yüksek Danışma Divanı:
32° Ulvî Sır Alî Prensi
Yüksek Şûra:
33° Hâkim Büyük Umumî Müfettiş
EKSR'nin derece dizisi, Perfeksiyon Riti derecelerine: Fransız Felsefî Riti (French Philosophical Rite)'nden 5 derece; Primitif Skoç Riti (Primitive Scottish Rite)'nden 1 derece; Eski ve Modern Rit (Ancient and Modern Rite)'ten de 2 derece eklenerek, toplam derece sayısı 33'e çıkarılmıştır. EKSR'nin ilk 18 derecesi için Perfeksiyon (Perfectionis) Riti'nin esasları geçerlidir. EKSR'nin 20°'si, Primitif Skoç Riti'nin 19° ve 23°'sinin bileşimi; 21°'si, Perfeksiyon Riti'nin 20°'si ve Primitif Skoç Riti'nin 16°'sinin bileşimi; 28°'si, Olgunlaşma Riti 23°'si ve Primitif Skoç Riti 24°'si karışımıdır. Nizam'ın 33. ve nihaî derecesi Hâkim Büyük Umumî Müfettişlerin hemen altında, Kralî Sır Prensleri, 32.°'yi oluşturur. 23° Tabernakl Reisleri, 24° Tabernakl Prensleri, 25° Tunç Yılan Şövalyeleri, 26° Mersi Prensleri, 27° Mabedin Büyük Âmirleri, 29° Aziz Andre Büyük İskoçyalılarıdır. EKSR esas olarak, Perfeksiyon Riti ile Primitif Skoç Rit'in kombinasyonundan meydana gelmiştir.
Derecelerin diğer Skoç kaynaklı ritlerdeki eşdeğerlerini gösteren cetvel aşağıda verilmiştir.
EKSR : Eski ve Kabul Edilmiş EKSR
PR : Perfeksiyon Riti
EMR : Eski and Modern Rit
PSR : Primitif Skoç Riti
FFR : Fransız Felsefî Riti
olarak gösterilmiştir.
Perfeksiyon Riti'nden EKSR'ne geçişte, yukarıda da değinildiği gibi Perfeksiyon Riti'nin üzerine 8 yeni derece eklendiği gibi; ayrıca 19°'den itibaren bir takım değişiklikler yapılarak Areopaj (Kadoş Konseyi veya Konsistuar) adı verilen ileri yüksek dereceler öğretisi için yeni bir dizi hazırlanmış olması, EKSR"in en belirgin özelliklerinden biri olarak gösterilebilir. Çünkü diğer ritlerde Areopaj veya eşdeğeri olan Kadoş öğretisine ilişkin bir dereceler dizisi yer almamaktadır. Aynı Hâkim Şapitr aşamasında olduğu gibi, Areopaj aşamasının adları ve kapsadığı derecelerin sırası farklı jüridiksiyonlarda kavram ve sayı olarak aynı değildir.
Mesela Türkiye Yüksek Şûrası'nda 19° - 30°'den oluşan diziye Areopaj adı verilmesine karşılık; ABD Güney Jüridiksiyonu'nda bu kavram Kadoş Konseyi olarak geçerlidir. ABD Kuzey Jüridiksiyonunda bu iki isim ve sıra kullanılmaksızın, 19° - 32° dizisi doğrudan Konsistuar olarak tanımlanır. İngiltere Yüksek Şûrası'nda da 19° - 30° dizisine Kadoş Konseyi adı verilir. Yani Skoç Ritlerinin ülkeler bazında çoğunluğu açısında Areopaj ve Kadoş Konseyi kavramları eşdeğerdir. Bazılarında Konsistuar teriminin tercih edilmesi 1762 Bordeaux Anayasası'nın en yüksek idarî organı olan Büyük Konsistuar'a duyulan saygıdandır. Kadoş Konseyi kavramı da, Skoç Masonluğunun tarihsel ritüelik anlamda Kadoş (kutsanmış, mübarek) teriminin şövalyelik tarikatlarındaki âlî değerinden kaynaklanır. Aynı şekilde, bazı jüridiksiyonlarda da Hâkim Şapitr aşaması; 15°-16°'leri içeren Kudüs Prensleri Konseyi ile 17° - 18°'leri içeren Hâkim Şapitr olarak ikiye ayrılmaktadır.
Perfeksiyon Riti'nden Eski ve Kabul Edilmiş Skoç Riti'ne geçişte yapılan modifikasyonlar ve revizyonlar Skoç Masonluğu dışında kalan bazı temaları da yansıtması açısından çok ilginçtir. Aşağıda belirtilen değişimlerin karşılıklı olarak incelenebilmesi için eklenen dereceler Bolt olarak yazılmıştır.
