12.Derecenin efsanesi şöyledir: Hiram'ın ölümünden, defninden, katillerinin cezalandırılmasından ve bunların ele geçirilmesinde yararlılıkları görülenlerin mükâfatlandırılmasından sonra, Kral Süleyman, yarım kalan Mabedin inşasına devam edilmesini kararlaştırır. Ancak bu konuda iki büyük engelle karşılaşır. Hazinede para tükenmiştir ve gittikçe ağırlaştırılan vergilere rağmen, inşaata devam için malî kaynaklar bulunamamakta, Hiram gibi paranın sarf yerini iyi kontrol edecek bir başkanın bulunmaması da 12 müfettiş marifetiyle toplanan vergilerin düzenli bir şekilde kullanılmasına engel olmaktadır. Bundan başka Hiram'ın yerini tutabilecek Mimarın kim olacağı da bilinmemektedir. Şu halde yeni başkanın hem Hiram kadar usta bir mimar olması hem de halka yeni bir vergi yükü getirmeksizin mevcut imkânlarla inşaatı tamamlayacak ehliyette olması, yani iktisat ve maliyeden de aynı ölçüde anlaması gerekmektedir.

Kral Süleyman bu işi Hiram'ın yardımcısına vermek ister. Ancak yardımcı kendisini hem mimarlık hem de malî ve iktisadî konularda yeterince kabiliyetli görmez ve onun teklifi üzerine Süleyman 12 İsrail kabilesine haber gönderip her iki alanda içlerinden en bilgili olan şahsı seçip göndermelerini bildirir. 12 kabilenin seçtiği mimar ve aynı zamanda hazine eminleri, yuvarlak bir masa etrafında toplanırlar ve içlerinden en ehil olanını, yani Adonhiram'ı, başkan seçerler. Kral Süleyman da bu Seçici 12'lere mahsus olmak üzere bu dereceyi ihdas eder.

Mabed kırmızı alevlerle bezenmiş beyaz perdelerle süslenmiştir. Işıklar üç olup, şamdanlar bir üçgen teşkil edecek surette dizilmişlerdir. Mabedin orta yerinde bir resim tahtası, resim yapmak için gereken kalem ve kâğıt bulunur. Darbe ve alkış 1+2+2+1+2+2 şeklinde vurulan 10 darbedir. Tevhit, yani Mükemmellik hayatta göze çarpan tezatlara hâkim olmalı tez ve antitezden sentez doğmalıdır. Ordo ab Chao veya Kuran'ın Bakara sûresinde belirtildiği veçhile Kesretten Vahdet, ancak bu şekilde teessüs eder. Yaş 3'ün karesinin 5 katı, yani 45'tir. Çalışmalar sabah yıldızının göründüğü zaman başlar ve güneş battığı ve akşam yıldızının yükseldiği zaman biter. Şu halde düzenin kurulabilmesi için ışığa ihtiyaç vardır.

Locada kullanılan âletler arasında pergel, gönye, cetvel ve maladan gayri, dört uçlu pergel de mevcuttur. Dört uçlu pergel bir geometrik şeklin nispetlerinin büyütülüp küçütülmesine yarar. Kaosa son verecek düzen, bu nisbetleri gözeten, kimseyi veya hiç bir müesseseyi olduğundan büyük ya da küçük göstermeyen bir düzen olmalıdır.

Başkan «Büyük Mimar Üstad» Kardeşlerde «Üstad Mimarlar» adını alırlar. Mukaddes kelime «Adonay» mürur kelimesi «Rabbanain» (Üstad Mimarlar)dır. İşaret şöyledir: Sağ el bir kalem tutarmış gibi sol avucun içine konur, sol el de bir kâğıt tutarmış gibi yapılır. Sonra sağ elle bu kâğıda mimarî bir projeyi fasılalı bir şekilde çizme hareketi yapılır. Bazı ritüellere göre, sağ el yumruk şeklinde sıkılır, sadece başparmak açık ve kalkık tutulur ve bu parmak sol avuca değdirilerek resim çizme hareketi yapılır.

Kabul merasimi basittir ve önceki iykaafları hatırlatmaktadır. Aday Mohabon adını alır. İbranicede «babanın tohumu» veya «babanın oğlu» anlamına gelir. Aday önce 1. derecedeki tefekkür hücresine benzeyen karanlık bir odaya konur, sonra Merasim Üstadının yanına götürülür ve Merasim Üstadından imtihana tâbi tutulmasını talep eder. Kendisine bazı ritüellere göre 7, diğer bazılarına göre 3 seyahat yaptırılır. Bundan sonra aday Başkana kendi sembolik mimarî projesini sunar. Projenin beğenilmesi üzerine yemin eder ve Mabede kabul edilir. Bazı ritüellere göre merasim süresince adayın gözleri kapalı tutulur.

Eşarp mavi, kenarları ve astarı mavi olan önlük ise beyazdır; ortasında plân ve projelerin konacağı bir cep bulunur. Mavi, göğün rengidir ve cömertliği, iyi ve güzel olan her şeyin teşvik edilmesini ifade eder ve en iyi uyum sağladığı renk de beyazdır. Biju altından veya altın renginde bir madenden yapılmış bir dikdörtgendir. Bazen bir altıgenin kullanıldığı da görülür. Bir yüzünde içice dört daire bulunur. En küçük dairenin içinde, ortasında A harfi bulunan eşkenar bir üçgen vardır: A harfinin etrafında da 7 yıldız resmedilmiştir. Bijunun arka yüzünde üst tarafta bir mala, altında ise gönye, pergel ve haç, ortasında da üzerlerinde C, D, T, J ve C harfleri bulunan 5 sütun bulunur. Bu harfler Korent, Dorik, Toskan, İyonik ve Compositum (Karma) sütunları remzederler. Aynı zamanda İbranice Büyük (Chered), Birlik (Devek), Kuvvet (Thorath), Güzellik (Jophi) ve Mükemmellik (Chillah) anlamlarına gelirler.

Derecenin anlatmak istediği manalar bir hayli çoktur.

Evvelemirde Masonlara başkanlık edecek kişinin seçimle işbaşına gelmesinin gerekli olduğu ve Masonların kendi içlerinde en ehil gördüklerini seçmesini bildikleri vurgulanmaktadır. Hiram'ın yerini alabilecek ustayı Kral Süleyman tayin etmeye kalkışmışsa da, onun bile hata yapabileceği çabucak anlaşılmış ve seçime başvurulmuştur. Keza bu seçim en iyi şekilde yapılmış, 12 kabile içlerinde en lâyık olan kişileri delege olarak seçmiş, bu 12 delege de yine içlerinde en ehil olanına Adonhiram unvanını vermiştir. Şu halde Mason iş başına gelecek olanların bunlar ister yarım kalan bir mabedin inşa işlerini ve toplanan paranın sarf mahallini idare ile, isterse Devleti yönetmekle görevlendirilmiş olsunlar daima hür ve serbest seçimlerle belirlenmesi sistemine taraftar olur. Seçimi kabul etmeyen veya kendisi tarafından tayin edilen bir Başkanın, Mabed veya Devlet işlerini en iyi biçimde yürütebileceğini iddia edenlere inanmaz ve böyle bir sistemi benimseyemez. Mason parlamenter sisteme inanır.

Bundan başka, yarım kalan Mabed, bir düzensizliği, bir Kaosu ifade eder. İnsanlığı bu Kaostan kurtaracak, bir düzene, bir nizama getirecek, Kaostan nizamı çıkaracak (ordo ab chao) bir lidere ihtiyaç vardır. Fakat bu lider umumun tasvibine mazhar olduğu takdirde ve sürece muvaffak olabilir. Bunun için de liderde mevcudiyetine inanılan vasıfların aldatıcı olmayıp, gerçek olmaları şarttır. Şüphesiz ki bu lider de inşaat ve para sarfetme işlerinde zorluklarla, hatta muhalefetle karşılaşacaktır. Bu gibi hallerde lider, kendi seçimi sırasında mevcut olan fikir birliğinin devam edip etmemekte olduğunu, hareket ve kararlarının kendi seçicilerince tasvip görüp görmediğini daima araştırmak, bunun için de kendisini seçenlere danışmak zorundadır. Aksi halde Kaostan düzen çıkarmak için seçilen lider, kendi uzlaşmaz ve umursamaz tutumu ile daha büyük kaoslara sebebiyet vermiş olur. Ancak lider bu tasvibi aldıktan, yani fikir ve düşüncelerinin, mimarî projesinin, yani programının desteklediğini gördükten sonra, düzeni kurmakta gecikmemeli, önüne dikilen engelleri yenmesini bilmelidir. Liyakatsiz bir lider düzeni nasıl kuramazsa, çekingen bir lider de bunda başarı sağlayamaz.

Bu derecenin ritüelinde, diğer derecelerin hiç birinde görülmeyen bir özellik de göze çarpar. Gerçekten bu derecede çalışma başlarken başkan atölyenin gereği gibi korunmakta olup olmadığının araştırılmasını istemez ve bu hususun niçin araştırılmadığını Muhakkik Kardeşe sorar. Muhakkik Kardeş buna lüzum olmadığını, zira her hangi bir haricî Locaya girecek olsa, mimarlık sanatını bilemeyeceği için, olan bitenlerden nasıl olsa bir şey anlamayacağını söyler. Başkan Locaya giren haricînin bu bilgileri haiz olmasının muhtemel olduğunu bildirerek sualini tekrarlar. Bu sefer Muhakkik bu haricînin gerekli bilgileri Locada edineceği cihetle, yeni bir Mimar Üstad kazanmış olacağımızı belirterek, Masonluğun bundan ancak sevinç duyacağı cevabını verir ve yine korunmaya ihtiyaç bulunmadığını ifade eder. Başkanla Muhakkik arasında geçen konuşma şöyledir:

"- BÜYÜK MİMAR ÜSTAD: Muhakkik Kardeş, çalışmaya başlamazdan önce korunmakta olup olmadığımızı neden araştırmadık?

- MUHAKKİK: Sırrımızın teminatı gerçek ilmimizdedir. Bunun esaslarını kavramak için yalnız bizi dinlemek kâfi değildir, bizi anlayabilmek de lâzımdır; anlayabilmek için de hem zekâya hem de istidatlı ve liyakatli olmaya ihtiyaç vardır.

- BÜYÜK MİMAR ÜSTAD: Bizi anlayabilecek olan herhangi bir kimsenin söylediklerimizi
duymasında bir mahzur var mıdır?

- MUHAKKİK: Hayır. Bilâkis, bu suretle bir Büyük Mimar Üstad daha kazanmış oluruz. Gizlenmekten maksadımız bu ilmi daha cazip kılarak aramıza katılmak arzusunu tahrik etmektir."

Bu suretle, bu derecedeki masonun bir görevinin de, seçim esasını benimseyen kimselerin sayısını arttırmaya, bu sisteme taraftar kazanmaya çalışmak olduğu da vurgulanmış olmaktadır.

Görülüyor ki derece, Masonu yavaş yavaş dünya gerçeklerini incelemeye, sosyal hayatın nasıl düzenlenmesi gerekeceğini düşünmeye, halktan toplanan paraların sarfında titizlik gösterilmesinin gerektiğine inanmaya da sevkeder. Toplumun refahı ancak bu yollarla gerçekleşebilir.

Bir noktaya daha dikkat edilmelidir. Bu dereceye kadar sadece duvar işçilerine mahsus âletleri kullanan Mason, 12. dereceden itibaren münhasıran mimarlar tarafından kullanılan dört uçlu pergeli de eline almaktadır. Keza şimdiye kadar taş yontan, bunları üste üste koyan Mason, bu derecede mimarî proje hazırlamış ve atölyenin tasvibine sunmuştur. Artık yönetilen olmaktan çıkmış, yöneticiler sınıfına geçmiştir. Böylece, bu dereceden itibaren, gerçek anlamda masonik eğitim de başlamaktadır.